YAZ MEVSİMİ SEBZE-MEYVE FİYATLARINI DÜŞÜRDÜ AMA MUTFAK HARCAMASI ARTTI ve GEÇİM DERDİ DEVAM EDİYOR…
DÖRT KİŞİLİK AİLENİN AÇLIK SINIRI 1.505 TL, YOKSULLUK SINIRI 4.901 TL
ON İKİ AYLIK MUTFAK ENFLASYONU YİNE ÇİFT HANELERDE: YÜZDE 10,51
BİR KİŞİNİN AYLIK GEÇİM MALİYETİ 1.881 TL OLARAK HESAPLANDI.
TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) tarafından otuz yıldan bu yana her ay düzenli olarak yapılan “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırmasının sonuçları, yaz mevsiminde yaş sebze-meyve fiyatlarındaki gerilemenin mutfak harcamasına nispeten olumlu yansıdığını, fakat elde edilen ücret gelirinin yetersizliği nedeniyle geçim derdinin sürdüğünü ortaya koydu.
TÜRK-İŞ Araştırmasının Ağustos 2017 ayındaki sonucuna göre:
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1.504,74 TL, Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 4.901,42 TL oldu. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 1.880,65 TL olarak gerçekleşti.
Konfederasyonumuz tarafından hesaplanan gıda fiyatları endeksi ile Türkiye İstatistik Enstitüsü (TÜİK) tarafından hesaplanan gıda ve tüketici fiyatları endeksindeki son oniki aylık gelişim aşağıdadır.
Grafikten de görüleceği üzere, önceki yıllarda tüketici fiyatlarının üzerinde bir seyir izleyen gıda fiyatları 2016 yılından başlayarak daha düşük oranlarda gerçekleşmiş ve fakat bu durum değişmeye başlamıştır. Gıda fiyatlarındaki artışın tüketici fiyatlarına yansıması önümüzdeki aylarda daha hissedilir olacaktır.
Tablo 1: Dört Kişilik Ailenin Açlık ve Yoksulluk Sınırı (TL/Ay)
Ağustos
2016
Aralık 2016
Temmuz 2017
Ağustos 2017
Yetişkin Erkek Gıda Harcaması
383,71
399,91
420,34
421,27
Yetişkin Kadın Gıda Harcaması
312,89
328,19
344,95
344,21
15–19 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
403,37
424,40
445,97
447,30
4–6 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
261,64
279,67
286,41
289,96
Açlık Sınırı
1.361,60
1.432,17
1.497,66
1.504,74
Yoksulluk Sınırı
4.435,19
4.665,04
4.878,38
4.901,42
* Gıda harcaması tutarı, yuvarlama nedeniyle, toplamda farklı olabilmektedir.
TÜRK-İŞ hesaplamasına göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) geçtiğimiz aya göre 7 TL, yoksulluk sınırı tutarı ise 23 TL artmıştır. Ancak düşük tutardaki bu artışa rağmen, yılın ilk sekiz ayı sonunda mutfak harcamasındaki artış 73 TL ve ailenin geçim maliyeti 236 TL artmıştır.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim 2017 Ağustos ayında şu şekilde gerçekleşti:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 0,47 oranında arttı. Yılın ilk sekiz ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 5,07 oranında gerçekleşti. Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yine çift haneye yükselerek yüzde 10,51 oldu. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 6,30 olarak hesaplandı.
Tablo 2: Gıda Harcamasındaki Değişim
Ağustos
2014
Ağustos
2015
Ağustos
2016
Ağustos
2017
Bir önceki aya göre değişim oranı (%)
-0,23
1,18
-0,60
0,47
Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (%)
8,60
9,11
-1,71
5,07
Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%)
15,19
14,47
1,27
10,51
12 aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)
12,73
14,53
7,80
6,30
Gıda harcaması çalışmasına temel alınan beslenme kalıbında yer alan ürünlerin fiyatları Ağustos 2017 itibariyle şu şekilde değişim gösterdi:
Süt, yoğurt, peynir grubunda; bu ay yoğurt fiyatı arttı, süt ve peynir fiyatı aynı kaldı. Ancak süt fiyatında bazı markalardaki artış dikkat çekti. Bu arada, hesaplamaya alınmasa da, keçi peyniri kilogram fiyatının 35,95 TL’ye ulaştığı görüldü.
Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; kıyma ve kuşbaşı et ile tavuk fiyatı aynı kaldı. Ancak tavukta gövde tavuk fiyatı aynı kalırken kanat fiyatının arttığı görüldü. Sakatat ürünleri (dana ciğer, yürek, böbrek) fiyatları -şimdilik- değişmedi. Balık fiyatı (kültür balığı ağırlıklı olarak) aynı kaldı. Yumurtanın tane fiyatı elli kuruş oldu. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatları bu ay değişmedi.
Yaş sebze-meyve fiyatlarında bu ay önemli bir değişme görülmedi. Geçtiğimiz ay 3,61 TL olarak hesaplanan ortalama sebze-meyve fiyatı bu ay 3,58 TL oldu. Sebze fiyatı ortalama 3,59 TL’den bu ay 3,53 TL’ye geriledi. Meyve ortalama kilogram fiyatı ise bir kuruş artışla 3,65 TL olarak hesaplandı.
Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazardaki yaygın ve mevsim ürünleri esas alındı, ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketimi toplam miktarından hareket edildi.
Ekmek, pirinç, un, makarna, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; bu ay fiyatlarda yine bir değişiklik olmadı.
Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı, margarin ile zeytinyağı fiyatı ise aynı kaldı, ayçiçekyağı fiyatı ise biraz arttı. Zeytin ortalama fiyatında (siyah-yeşil) önemli bir değişiklik olmadı. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinde bu ay fındık fiyatındaki gerileme devam etti, fıstık fiyatı da biraz ucuzladı. Bu ay, baharat (kimyon, nane, karabiber, vb.) ürünlerinin fiyatı ile bal, pekmez, şeker, tuz, salça ve ıhlamur fiyatı yine değişmedi. Çay fiyatında ise ‘ayarlama’ yapıldı.
Konfederasyonumuzca hesaplanan tutarlar ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi gereken toplam gelir miktarıdır. Ancak hanede çalışan sayısının sınırlı ve fakat ele geçen ücretin yetersiz olduğu durumlarda, elde edilen gelir birden fazla kişinin geçimini karşılayamamakta, kişi başına “insanca geçim için” yapılması gereken harcama tutarı yetersiz kalmaktadır.
TÜRK-İŞ’in bu araştırması alanında ilktir. Daha sonra bu alanda yapılan benzeri çalışmalara da örnek olmuştur/olmaktadır. “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” çalışmasında hesaplamaya temel alınan gıda maddelerinin fiyatları, Konfederasyonumuzca piyasadan, market ve semt pazarları sürekli ve düzenli dolaşılarak doğrudan tespit edilmektedir. TÜİK tarafından derlenen fiyat verileri kullanılmamakta ve fakat, gelişmeleri değerlendirmek ve kıyaslama yapmak için sonradan izlenmektedir. Çalışma bu niteliğiyle bağımsızdır.
Konfederasyonumuz her ayın son haftasında ve TÜİK açıklamasından yaklaşık bir hafta önce hesaplama sonuçlarını kamuoyuna açıklamaktadır ve bu yönüyle, tüketici fiyatlarındaki artış eğilimini yansıtan “öncü gösterge” niteliğini de taşımaktadır.
