MİLYONLARCA ÇALIŞAN ve AİLESİNİN GEÇİM KOŞULLARI YENİ ASGARİ ÜCRETE BAĞLI
DÖRT KİŞİLİK AİLENİN AÇLIK SINIRI 1.432 TL, YOKSULLUK SINIRI 4.665 TL
BİR KİŞİNİN GEÇİM MALİYETİ 1.762 TL/AY
MUTFAK ENFLASYONU AYLIK YÜZDE 1,08 ORANINDA…
İşçi-İşveren-Hükümet temsilcilerinin eşit olarak yer aldığı Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun çalışmaları bu ay gündemin ağırlıklı konusunu oluşturdu. Anayasada “asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur” düzenlemesi yer almaktadır. Ancak öncelikle çalışanların geçim şartları yerine ekonomideki olumsuzluk gerekçe yapılarak düşük oranda belirlenmesi beklenmektedir.
TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) otuz yıldan bu yana her ay düzenli olarak “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırması yapmakta ve çalışanların içinde bulundukları geçim şartlarını ortaya koymaktadır.
TÜRK-İŞ Araştırmasının Aralık 2016 ayı sonucuna göre;
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1.432,17 TL, Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamaların toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 4.665,04 TL olmuştur. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 1.761,74 TL olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 1: Dört Kişilik Ailenin Açlık ve Yoksulluk Sınırı (TL/Ay)
Kasım 2015
Aralık 2015
Kasım 2016
Aralık 2016
Yetişkin Erkek Gıda Harcaması
382,15
381,94
397,32
399,91
Yetişkin Kadın Gıda Harcaması
319,18
318,17
325,46
328,19
15–19 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
411,73
412,38
420,21
424,40
4–6 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
277,54
272,77
273,84
279,67
Açlık Sınırı
1.390,61
1.385,26
1.416,83
1.432,17
Yoksulluk Sınırı
4.529,66
4.512,25
4.615,10
4.665,04
* Gıda harcaması tutarı, yuvarlama nedeniyle, toplamda farklı olabilmektedir.
Dört kişilik bir ailenin “insan onuruna yaraşır bir yaşam düzeyi” sağlaması için yapması gereken toplam harcama tutarı son bir yılda 153 TL artmıştır. Bu tutarın 47 TL’si gıda fiyatlarındaki artıştan kaynaklanmıştır. Aralık ayı itibariyle aylık gıda harcaması tutarı bir önceki aya göre 15 TL artmıştır. Aylık yaşam maliyetindeki bir aylık artış ise 50 TL olmuştur.
Aralık 2016 itibariyle net asgari ücret aylık 1.300 TL’dir. Bu tutar tek bir işçi için hesaplanmıştır. Oysa devletin resmi Kurumu TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun verdiği görev çerçevesinde yaptığı çalışmada bir işçinin yaşama maliyetini Kasım 2016 itibariyle aylık net 1.668,90 TL olarak hesaplamıştır. Aynı ay itibariyle TÜRK-İŞ tarafından bekar bir işçi için hesaplanan tutar ise aylık net 1.750 TL olmuştur. Oysa sadece bir ay sonra Konfederasyon tarafından yapılan hesaplama sonucu bu tutarın 12 TL arttığı ortaya çıkmıştır. Ancak devletin yetkili Kurumunun bilimsel ve objektif olarak hesapladığı tutar dikkate alınmamaktadır.
Aile durumu dikkate alınmadan sadece bir kişinin yapması gereken harcama tutarı ile mevcut veya ilan edilecek yeni asgari ücret arasındaki fark ücretli çalışanların geçim koşullarını yansıtan önemli bir gösterge olmaktadır. Asgari ücret tespitinde öncelikle gözetilmesi gereken husus, çalışanın ailesiyle birlikte insan onuruna yaraşır geçim koşullarına kavuşturulmasıdır. Aradaki fark giderilmeden, ekonomideki olumsuz gelişmeler gerekçe gösterilerek, var olan asgari ücrete hedeflenen enflasyon temel alınarak birkaç puan üzerinde ücret zammı yapılması çalışanların yoksulluğunu gidermek bir yana daha da yoksullaşmaları sonucuna yol açacaktır.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Aralık 2016 ayında şöyle gerçekleşmiştir:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 1,08 oranında artış göstermiştir. Yılın ilk oniki ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 3,39 oranındadır. Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 3,39’dır. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 4,12 olarak hesaplanmıştır.
Tablo 2: Gıda Harcamasındaki Değişim
Aralık 2013
Aralık
2014
Aralık
2015
Aralık
2016
Bir önceki aya göre değişim oranı (%)
1,52
0,61
-0,38
1,08
Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (%)
9,81
13,94
12,41
3,39
Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%)
9,81
13,94
12,41
3,39
12 aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)
8,33
14,08
14,29
4,12
Gıda harcaması çalışmasına temel alınan beslenme kalıbında yer alan ürünlerin fiyatları Aralık 2016 itibariyle şu şekilde bir değişim göstermiştir:
Süt, yoğurt, peynir grubunda; hesaplamada izlenen yedi süt ve sekiz peynir ürün fiyatı ortalamada değişmemiş, ancak dört yoğurt ürün fiyatı ortalamada bu ay yine artmıştır. Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; kıyma et ve kuşbaşı et ile tavuk fiyatı aynı kalmıştır. Ancak bazı marketlerde et ürünlerinde yılbaşına dönük olarak kilogramda 1 TL tutarında indirim yapıldığı gözlenmiştir.
Sakatat ürünlerinden sadece ciğer fiyatı artmıştır. Balık fiyatı (en fazla tüketilen hamsi, istavrit vb gibi ürünler) ortalamada gerilemiştir. Yumurta fiyatı bu ay yüzde 30 oranında zamlanmıştır. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı mercimek, barbunya) fiyatları, döviz kurundaki artışa da bağlı olarak artmaya başlamıştır.
Yaş sebze-meyve grubunda bu ay 15’i sebze ve 8’i meyve olmak üzere toplam 23 ürünün fiyatı hesaplamaya dahil edilmiştir. Geçtiğimiz ay 3,55 TL olarak hesaplanan ortalama sebze-meyve fiyatı bu ay 3,43 TL’ye gerilemiştir. Bu ay sebze fiyatı ortalamada artmış (geçen ay 3,69 TL iken bu ay 3,80 TL), meyve fiyatı ise gerilemiştir (geçen ay 3,30 TL ve bu ay 2,75 TL).
Mevsim koşulları nedeniyle pazarda ürün azalması ortaya çıkmış ve hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazardaki mevsim ürünleri esas alınmış ve ürünlerin tek tek ağırlığı yerine genel meyve-sebze tüketimi miktarından hareket edilmiştir.
Ekmek, pirinç, un, makarna, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; ekmek, un, makarna, irmik fiyatı aynı kalırken, pirinç ve bulgur fiyatı artmıştır. Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı, margarin ve zeytinyağı fiyatı yine değişmemiş, ayçiçeği yağı fiyatı ise bu ay artmıştır. Zeytin fiyatı ortalamada yine aynı kalmıştır. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinde ceviz ve fıstık fiyatı aynı kalmış, fındık ve ay çekirdeği fiyatı ise artmıştır. Baharat (kimyon, nane, karabiber, vb.) ürünleri fiyatı bu ay yine aynı kalmıştır. Benzeri şekilde şeker, tuz ve salça fiyatı da değişmemiştir. Bal, reçel ve pekmez fiyatı ile çay ve ıhlamur fiyatı da geçen aya göre aynı kalmıştır. 
