CEMRE MUTFAĞA DÜŞTÜ…
DÖRT KİŞİLİK AİLENİN AÇLIK SINIRI 1.481 TL, YOKSULLUK SINIRI 4.823 TL
SEBZE-MEYVE FİYATLARININ ETKİSiYLE MUTFAK ENFLASYONU BU AY GERİLEDİ.
BİR KİŞİNİN AYLIK GEÇİM MALİYETİ 1.854 TL
TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) tarafından otuz yıldan bu yana her ay düzenli olarak yapılan “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırması çalışanların içinde bulundukları geçim şartlarını -bir kez daha- ortaya koydu.
TÜRK-İŞ Araştırmasının 2017 Mart ayı sonucuna göre;
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1.480,76 TL, Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 4.823,31 TL oldu. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 1.853,89 TL olarak gerçekleşti.
Tablo 1: Dört Kişilik Ailenin Açlık ve Yoksulluk Sınırı (TL/Ay)
Mart 2016
Aralık 2016
Şubat 2017
Mart 2017
Yetişkin Erkek Gıda Harcaması
394,64
399,91
419,99
415,27
Yetişkin Kadın Gıda Harcaması
321,84
328,19
345,39
340,34
15–19 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
415,29
424,40
445,02
438,70
4–6 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
268,31
279,67
291,97
286,45
Açlık Sınırı
1.400,08
1.432,17
1.502,38
1.480,76
Yoksulluk Sınırı
4.560,54
4.665,04
4.893,74
4.823,31
* Gıda harcaması tutarı, yuvarlama nedeniyle, toplamda farklı olabilmektedir.
Kuşkusuz hesaplanan yoksulluk sınırı ücret düzeyi değildir. Dört kişilik bir ailenin insan onuruna yaraşır bir hayat sürdürmesi için haneye girmesi gereken toplam gelir tutarıdır. Ancak, istihdamın artırılması için sürdürülen kampanya ve sağlanan teşviklere rağmen, kadının istihdam oranı düşüktür ve “iki ücret” giren hane sayısı sınırlıdır.
Ücretli çalışanların ağırlıklı olarak elde ettiği net asgari ücret 2017 yılı için aylık 1.404 TL olarak belirlenmişken, ücretli çalışanın sadece kendisi için yapması gereken aylık harcama tutarı 1.854 TL olarak hesaplandı. Asgari ücret, dört kişilik bir ailenin gıda harcamasını ucu ucuna, ancak 28 gün karşılayabilmekte, zorunlu harcamalara ise ancak 9 gün yetmektedir.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Mart 2017 ayında şöyle gerçekleşti:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 1,44 oranında geriledi. Yılın ilk çeyreği itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 3,39 oranında gerçekleşti. Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 5,76 oldu. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 2,92 olarak hesaplandı.
Tablo 2: Gıda Harcamasındaki Değişim
Mart 2014
Mart 2015
Mart 2016
Mart 2017
Bir önceki aya göre değişim oranı (%)
1,65
-0,49
-0,52
-1,44
Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı(%)
6,23
5,85
1,07
3,39
Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%)
13,03
13,24
7,60
5,76
12 aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)
10,08
14,75
13,14
2,92
Konfederasyon tarafından, market ve pazar yerleri dolaşılarak piyasadan bizzat derlenen fiyatlarla hesaplanarak oluşturulan TÜRK-İŞ Gıda Endeksi ile devletin resmi kurumu tarafından her ayın ilk haftası açıklanan TÜİK Gıda Endeksi’ndeki aylık değişim aşağıdaki şekilde yer almaktadır. Havaların ısınmasıyla birlikte özellikle sebze-meyve fiyatlarının etkisiyle azalma eğilimi görülmektedir.
Gıda harcaması çalışmasına temel alınan beslenme kalıbında yer alan ürünlerin fiyatları Mart 2017 itibariyle şu şekilde değişim gösterdi:
Süt, yoğurt, peynir grubunda; bu ay önemli bir fiyat değişikliği tespit edilmedi.
Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; kıyma ve kuşbaşı et ile sakatat ürünleri (dana ciğer, yürek, böbrek) ve tavuk fiyatı bu ay aynı kaldı. Balık fiyatı geriledi. Yumurtanın tanesi 5 kuruş ucuzladı. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatları, bazı ufak-tefek ayarlamalar olmasına rağmen ortalamada aynı kaldı.
Havaların ısınmaya başlamasıyla birlikte nispeten ucuzlamaya başlayan yaş sebze-meyve fiyatları mutfak harcamasını olumlu etkiledi. Geçtiğimiz ay 4,24 TL olarak hesaplanan ortalama sebze-meyve fiyatı bu ay 4,15 TL oldu. Geçtiğimiz ay ortalama 4,59 TL olan sebze fiyatı 4,37 TL’ye geriledi. Meyve fiyatı ise bu ay ortalama 3,57 TL olarak hesaplandı. Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazardaki yaygın ve mevsim ürünleri esas alındı, ürünlerin tek tek ağırlığı yerine genel meyve-sebze tüketimi miktarından hareket edildi.
Ekmek, pirinç, un, makarna, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; herhangi bir fiyat değişikliği görülmedi.
Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı, margarin ve zeytinyağı fiyatı bu ay değişmedi, ayçiçeği yağı fiyatı ise arttı. Zeytin fiyatı ortalamada yaklaşık 1 TL daha fazla oldu. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinde fındık ve fıstık fiyatı biraz geriledi, diğerleri aynı kaldı. Baharat (kimyon, nane, karabiber, vb.) ürünlerinin fiyatı değişmedi. Bal, pekmez, şeker, tuz, salça ile çay ve ıhlamur fiyatı da bu ay aynı kaldı.
Konfederasyonumuzca hesaplanan tutarlar ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi gereken toplam gelir miktarıdır. Ancak hanede çalışan sayısının sınırlı ve fakat ele geçen ücretin yetersiz olduğu durumlarda, elde edilen gelir birden fazla kişinin geçimini karşılayamamakta, kişi başına “insanca geçim için” yapılması gereken harcama tutarı yetersiz kalmaktadır.
TÜRK-İŞ’in bu araştırması alanında ilktir. Daha sonra bu alanda yapılan benzeri çalışmalara da örnek olmuştur/olmaktadır. “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” çalışmasında hesaplamaya temel alınan gıda maddelerinin fiyatları, Konfederasyonumuzca piyasadan, market ve semt pazarları sürekli ve düzenli dolaşılarak doğrudan tespit edilmektedir. TÜİK tarafından derlenen fiyat verileri kullanılmamakta ve fakat, gelişmeleri değerlendirmek ve kıyaslama yapmak için sonradan izlenmektedir. Çalışma bu niteliğiyle bağımsızdır.
Konfederasyonumuz her ayın son haftasında ve TÜİK açıklamasından yaklaşık bir hafta önce hesaplama sonuçlarını kamuoyuna açıklamaktadır ve bu yönüyle, tüketici fiyatlarındaki artış eğilimini yansıtan “öncü gösterge” niteliğini de taşımaktadır.
