BİR KİŞİNİN AYLIK GEÇİM MALİYETİ 1.911 TL
GIDADAKİ FİYAT ARTIŞLARI (BU AY ET NEDENİYLE) DEVAM EDİYOR…
DÖRT KİŞİLİK AİLENİN AÇLIK SINIRI 1.529 TL, YOKSULLUK SINIRI 4.979 TL
AGARİ ÜCRET MUTFAK HARCAMASINA BİLE YETMİYOR.
Özellikle gıda fiyatlarındaki artışın genel olarak enflasyon artışına olan etkisinin tartışıldığı ve ekonomide fiyat istikrarını sağlamak üzere etkin tedbirlerin uygulanmaya konulmaya çalışıldığı ortamda gıdadaki fiyat artışı devam ediyor.
TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) tarafından otuz yıldan bu yana her ay düzenli olarak yapılan “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırması bir yandan çalışanların içinde bulundukları geçim şartlarını ortaya koyan önemli bir gösterge olmaya devam ederken öte yandan gıda fiyatlarındaki değişimin yönünü ortaya koymaktadır.
TÜRK-İŞ Araştırmasının 2017 Mayıs ayı sonucuna göre;
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1.528,67 TL, Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 4.979,38 TL oldu. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 1.910,89 TL olarak gerçekleşti.
Tablo 1: Dört Kişilik Ailenin Açlık ve Yoksulluk Sınırı (TL/Ay)
Mayıs
2016
Aralık 2016
Nisan 2017
Mayıs 2017
Yetişkin Erkek Gıda Harcaması
388,62
399,91
425,38
428,04
Yetişkin Kadın Gıda Harcaması
316,22
328,19
349,84
352,39
15–19 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
407,85
424,40
450,68
454,85
4–6 Yaş Grubu Çocuk Gıda Harcaması
262,21
279,67
292,10
293,40
Açlık Sınırı
1.374,89
1.432,17
1.518,00
1.528,67
Yoksulluk Sınırı
4.478,48
4.665,04
4.944,63
4.979,38
* Gıda harcaması tutarı, yuvarlama nedeniyle, toplamda farklı olabilmektedir.
Araştırma, market ve pazar yerleri dolaşılarak piyasadan alınan fiyatlar temel alınarak yapılan hesaplamaya dayanmaktadır.
TÜRK-İŞ hesaplamasına göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı bir önceki aya göre 11 TL, yoksulluk sınırı ise 35 TL artış gösterdi. Yılın ilk beş ayı itibariyle artış tutarı sırasıyla 97 TL ve 314 TL olurken, son bir yılda artış tutarı ise aylık gıda harcamasında 154 TL ve yoksulluk sınırı tutarında 501 TL oldu.
Günümüzde geçerli olan net asgari ücret dört kişilik ailenin aylık gıda harcamasını yine karşılamaktan uzak kaldı. Bekar bir işçi için hesaplanan aylık yaşam maliyeti ile net asgari ücret arasındaki fark 507 TL olarak hesaplandı.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Mayıs 2017 ayında şöyle gerçekleşti:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 0,70 oranında arttı. Yılın ilk beş ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 6,74 oranında gerçekleşti. Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 11,18 oldu. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 4,15 olarak hesaplandı.
Tablo 2: Gıda Harcamasındaki Değişim
Mayıs
2014
Mayıs
2015
Mayıs
2016
Mayıs
2017
Bir önceki aya göre değişim oranı (%)
-0,82
1,18
-0,87
0,70
Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (%)
7,02
9,48
-0,75
6,74
Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%)
16,30
16,56
1,90
11,18
12 aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)
11,45
14,70
10,95
Aşağıdaki grafikte TÜRK-İŞ ve TÜİK Gıda Endekslerindeki son oniki aylık değişim yer almaktadır. Gıda fiyatlarında yılbaşından bu yana artış eğilimi devam etmektedir.
Gıda harcaması çalışmasına temel alınan beslenme kalıbında yer alan ürünlerin fiyatları Mayıs 2017 itibariyle şu şekilde değişim gösterdi:
Süt, yoğurt, peynir grubunda; ramazan öncesi fiyatlar aynı kalırken süt fiyatlarında ufak ayarlamalar ortalamayı etkilemedi.
Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; kıyma ve kuşbaşı et fiyatı bu ay da artış gösterdi ve mutfak harcamasını artırdı (Et fiyatında görülen artış olmasaydı gıda fiyatlarında bu ay gerileme söz konusu olacaktı). Sakatat ürünleri (dana ciğer, yürek, böbrek) ile tavuk fiyatı ise gene değişmedi. Balık fiyatı, mevsimin sona ermesi ve kültür balıklarının tezgahta yer almasıyla biraz artış gösterdi. Yumurtanın fiyatı bu ay aynı kaldı. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatları ortalamada fazla değişmedi.
Yaş sebze-meyve fiyatları; tarla ürünlerinin pazarda görülmesiyle nispeten düşmeye başladı. Geçtiğimiz ay 4,17 TL olarak hesaplanan ortalama sebze-meyve fiyatı bu ay 3,85 TL olarak hesaplandı. Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazardaki yaygın ve mevsim ürünleri esas alındı, ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketimi toplam miktarından hareket edildi. Geçtiğimiz ay ortalama 4,08 TL olan sebze fiyatı bu ay 3,33 TL’ye gerilerken, geçen ay 4,50 TL olarak hesaplanan meyve ortalama kilogram fiyatı ise bu 4,81 TL’ye yükseldi. Bu artışta erik, şeftali, kayısı, malta eriği gibi meyvelerin hesaplamada dikkate alınmaya başlanması etkili oldu. Pazarda birçok tezgahta kavun ve karpuz yer almasına karşın hesaplamalarda göz ardı edildi.
Ekmek, pirinç, un, makarna, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; bu ay önemli bir değişiklik görülmedi. Ancak ramazan ayı nedeniyle, diğer illerde olduğu gibi Ankara’da da pide fiyatında artış söz konusu olacak. Bu artışın daha sonra ekmek fiyatına ne şekilde yansıyacağı henüz belirginlik kazanmadı.
Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı, margarin ve zeytinyağı fiyatı bu ay yine aynı kaldı, ayçiçekyağı fiyatı ise biraz arttı. Zeytin fiyatı hem siyah hem yeşil zeytin ortalamasında arttı. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinde sadece fıstık fiyatı arttı, diğerleri aynı kaldı. Baharat (kimyon, nane, karabiber, vb.) ürünlerinin fiyatı bu ay yine değişmedi. Bal, pekmez, şeker, tuz ve ıhlamur fiyatı da benzer biçimde değişmedi. Çay ortalama kilogram fiyatı ile salça fiyatında artış tespit edildi.
Konfederasyonumuzca hesaplanan tutarlar ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi gereken toplam gelir miktarıdır. Ancak hanede çalışan sayısının sınırlı ve fakat ele geçen ücretin yetersiz olduğu durumlarda, elde edilen gelir birden fazla kişinin geçimini karşılayamamakta, kişi başına “insanca geçim için” yapılması gereken harcama tutarı yetersiz kalmaktadır.
TÜRK-İŞ’in bu araştırması alanında ilktir. Daha sonra bu alanda yapılan benzeri çalışmalara da örnek olmuştur/olmaktadır. “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” çalışmasında hesaplamaya temel alınan gıda maddelerinin fiyatları, Konfederasyonumuzca piyasadan, market ve semt pazarları sürekli ve düzenli dolaşılarak doğrudan tespit edilmektedir. TÜİK tarafından derlenen fiyat verileri kullanılmamakta ve fakat, gelişmeleri değerlendirmek ve kıyaslama yapmak için sonradan izlenmektedir. Çalışma bu niteliğiyle bağımsızdır.
Konfederasyonumuz her ayın son haftasında ve TÜİK açıklamasından yaklaşık bir hafta önce hesaplama sonuçlarını kamuoyuna açıklamaktadır ve bu yönüyle, tüketici fiyatlarındaki artış eğilimini yansıtan “öncü gösterge” niteliğini de taşımaktadır.
